Article by: Pornphimol Winyuchakrit (Ph.D.) & MEGA Tech
กลุ่มวิจัยเพื่อการอนุรักษ์พลังงาน
คณะพลังงานสิ่งแวดล้อมและวัสดุ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี
ในปัจจุบันโรงงานอุตสาหกรรมมีการใช้มอเตอร์ไฟฟ้าเป็นต้นกำลังในกระบวนการผลิตอยู่เป็นจำนวนมาก มอเตอร์ไฟฟ้าจึงจัดเป็นอุปกรณ์ใช้พลังงานหลักของอุตสาหกรรมรวมถึงอาคารธุรกิจต่างๆ แต่การประเมินค่าประสิทธิภาพและการติดตามการใช้งานมอเตอร์นั้นทำได้ค่อนข้างยาก เนื่องจากประสิทธิภาพของมอเตอร์ไฟฟ้าจำเป็นต้องทราบงานทางกลที่มอเตอร์ส่งออกมา แต่การตรวจวัดที่แม่นยำจำเป็นต้องทำการถอดมอเตอร์แล้วนำไปทดสอบในห้องทดสอบเท่านั้น จึงเป็นไปได้ยากที่จะตรวจวัดประสิทธิภาพมอเตอร์ที่ติดตั้งใช้งานแล้ว ดังนั้นในปัจจุบันการตรวจวัดประสิทธิภาพของมอเตอร์จึงมีเพียงการวัดการใช้กระแสไฟฟ้าที่มอเตอร์ใช้ขณะทำงานซึ่งจะแปรเปลี่ยนตามภาระที่มอเตอร์ขับและสภาพการทำงาน ซึ่งมีความคลาดเคลื่อนค่อนข้างมาก ทำให้ไม่ทราบถึงประสิทธิภาพที่แท้จริง ส่งผลให้มีการใช้พลังงานไฟฟ้าอย่างสิ้นเปลือง รวมถึงมีส่วนทำให้ความสนใจที่จะเปลี่ยนมอเตอร์ประสิทธิภาพสูงน้อยลงด้วย เพราะคิดว่ามอเตอร์ที่ใช้อยู่มีประสิทธิภาพดีอยู่แล้ว
หากสามารถประเมินค่าประสิทธิภาพของมอเตอร์ที่ใช้งานอยู่ได้และแม่นยำพอสมควร จะทำให้สถานประกอบการทราบถึงความสิ้นเปลืองและความคุ้มค่าในการปรับปรุงมอเตอร์ให้ประสิทธิภาพสูงขึ้น สอดคล้องกับการส่งเสริมการใช้งานมอเตอร์ประสิทธิภาพสูงจะประสบผลสำเร็จยิ่งขึ้น รวมถึงผู้ประกอบการสามารถเฝ้าระวังการใช้งานมอเตอร์ให้มีประสิทธิภาพได้ตลอดเวลา
ในปี พ.ศ.2556 สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ร่วมกับการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ได้ให้การสนับสนุน กลุ่มวิจัยเพื่อการอนุรักษ์พลังงาน มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี ในการพัฒนาโปรแกรมประเมินประสิทธิภาพมอเตอร์ กลุ่มวิจัยจึงได้จัดทำโปรแกรมประเมินประสิทธิภาพมอเตอร์ในลักษณะ Web-based ขึ้นชื่อ MotorEFF ขึ้น ขณะนี้เปิดให้ทดลองใช้งานแล้ว
ระบบตรวจวัดประสิทธิภาพมอเตอร์ MotorEFF คืออะไร
MotorEFF เป็นระบบประเมินประสิทธิภาพมอเตอร์แบบออนไลน์ ผู้ใช้สามารถใช้เครื่องมือตรวจวัดค่าทางไฟฟ้า แล้วป้อนข้อมูลผ่านโทรศัพท์มือถือ หรือ แทปเล็ต หรือ ติดอุปกรณ์เก็บข้อมูลอัตโนมัติส่งข้อมูลผ่านเครือข่ายอินเตอร์เน็ต (IoT) โปรแกรม MotorEFF บนเครื่องแม่ข่ายจะประเมินค่าประสิทธิภาพมอเตอร์ และแสดงผล และบันทึกค่าลงในฐานข้อมูล ผู้ใช้งานสามารถเข้ามาดูข้อมูลที่บันทึกไว้ได้ผ่านเครือข่ายอินเตอร์เน็ต ในการประเมินประสิทธิภาพมอเตอร์ของโปรแกรม MotorEFF ผู้ใช้งานจำเป็นต้องกรอกค่าทางไฟฟ้าของมอเตอร์ 2 จุดทำงาน และความเร็วรอบแต่ละจุด และค่าความต้านทานของขดลวดสเตเตอร์ของมอเตอร์ จากนั้นโปรแกรมจะใช้เทคนิค Optimization หาคำตอบชุดพารามิเตอร์ในวงจรสมมูลย์ที่ใกล้เคียงที่สุด แล้วนำคำตอบที่ได้มาคำนวณและแสดงค่าประสิทธิภาพของมอเตอร์ให้แก่ผู้ใช้งานในเวลาเพียงไม่กี่วินาที
MotorEFF ใช้งานอย่างไร
โปรแกรม MotorEFF ใช้งานได้ใน 3 ลักษณะ คือ
- แบบที่ป้อนข้อมูลและคำนวณจากเว็บไซด์ในลักษณะของเครื่องคิดเลข โดยไม่เก็บค่าเก่าไว้
- แบบที่ผู้ใช้ตรวจวัด และป้อนข้อมูลและให้มีการบันทึกค่าแบบ LOGBOOK และสามารถดูแนวโน้มได้
- แบบติดตั้งกล่องส่งข้อมูลแบบอัตโนมัติและส่งข้อมูลออนไลน์
โปรแกรม MotorEFF มีความสามารถ
- สามารถสร้างฐานข้อมูลของมอเตอร์ และ QR Code เพื่อติดที่มอเตอร์และใช้ Smart phone อ่านและกรอกข้อมูลตรวจวัดได้อย่างรวดเร็ว
- สามารถสร้าง Dashboard แสดงรายมอเตอร์ หรือภาพรวมของมอเตอร์ได้
- บันทึกค่าที่เคยตรวจวัดและย้อนดูค่าในอดีตได้
- สามารถตั้งเงื่อนไขการเตือนเมื่อมีการทำงานผิดปกติได้
- สามารถประเมินผลประหยัดหากจะเปลี่ยนมอเตอร์เป็นมอเตอร์ประสิทธิภาพสูงได้
การเข้าทดลองใช้งาน ขณะนี้โปรแกรม Motoreff อยู่ในช่วงทดลองใช้งาน ไม่มีค่าใช้จ่ายสำหรับการใช้งานแบบเครื่องคิดเลข หรือ แบบบันทึกค่าผ่านโทรศัพท์ สำหรับการใช้งานแบบส่งข้อมูลอัตโนมัติ จะมีค่าใช้จ่ายในส่วนของกล่องส่งข้อมูลการใช้ไฟฟ้า และความเร็วรอบบ้าง ผู้สนใจสามารถติดต่อมาทางโครงการทาง “http://www.motoreff.com” เพื่อขอเข้าใช้งาน